کتاب جغرافیای قدرتمند یکی از آثار مرجع در حوزه آموزش جغرافیا است که توسط گروهی از استادان برجسته دانشگاه تگزاس تدوین و در قالب مجموعه‌ای از مطالعات بینالمللی منتشر شده است. هدف اصلی کتاب، ارائه چارچوبی مفهومی برای آموزش جغرافیا به‌گونه‌ای است که دانش‌آموزان را به «دانش قدرتمند» و «تفکر جغرافیایی عمیق» مجهز کند. نویسندگان با تمرکز بر مفهوم «GeoCapabilities» نشان می‌دهند چگونه می‌توان آموزش جغرافیا را از سطح دانشی توصیفی فراتر برد و آن را به ابزاری برای پرورش شهروندی جهانی، تفکر انتقادی و تحلیل مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی تبدیل کرد.
خلاصه محتوای کتاب (مرور فصل‌ها و مباحث اصلی)
کتاب در سیزده فصل تنظیم شده و هر فصل به یکی از کشورها یا رویکردهای آموزش جغرافیا در نظام‌های مختلف آموزشی می‌پردازد:
فصل اول: به بنیان‌های نظری و تاریخی «جغرافیای قدرتمند» در نظام آموزشی آمریکا می‌پردازد و سه سطح آموزشی (ابتدایی، متوسطه و عالی) را در توسعه این مفهوم بررسی می‌کند.
فصل دوم: رویکرد آموزش جغرافیا در استرالیا را معرفی کرده و ارتباط میان «قدرت جغرافیا» و «جغرافیای قدرتمند» را از دیدگاه معلمان پیش از خدمت تحلیل می‌کند.
فصل سوم: به بوسنی و هرزگوین اختصاص دارد و چالش‌های ساختاری نظام آموزشی این کشور در پذیرش آموزش جغرافیای نوین را تبیین می‌کند.
فصل چهارم: نمونه‌هایی از آموزش جغرافیای کاربردی در برزیل را بررسی می‌کند که در آن دانش‌آموزان با فعالیت‌های میدانی و تجربی درگیر می‌شوند.
فصل پنجم: توسط پژوهشگران کانادایی نگاشته شده و به استفاده از هوش مصنوعی مولد در طراحی برنامه‌های درسی و ارتقای مهارت‌های جغرافیایی می‌پردازد.
فصل ششم: درباره آموزش تغییرات اقلیمی در شیلی است و «جغرافیای قدرتمند» را به عنوان ابزاری برای اقدام اقلیمی معرفی می‌کند.
فصل هفتم: کاربرد عملی این رویکرد را در آموزش عالی کاستاریکا بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه دانشجویان جغرافیا می‌توانند از مدل GIS برای تحلیل محیطی استفاده کنند.
فصل‌های هشتم تا دوازدهم: به بررسی تجربیات کشورهایی چون جمهوری چک، ژاپن، سنگاپور، سوئیس و بریتانیا در زمینه آموزش جغرافیا با محوریت تفکر انتقادی، شهروندی جهانی و پایداری محیطی اختصاص دارند.
فصل سیزدهم: به تجربه ایالات متحده بازمی‌گردد و از تلفیق آموزش تاریخ و جغرافیا برای آماده‌سازی معلمان علوم اجتماعی سخن می‌گوید.
در پایان هر فصل، نویسندگان با طرح پرسش‌هایی درباره آینده آموزش جغرافیا، نقش فناوری، مشارکت معلمان و سیاست‌گذاران، و پیوند آموزش جغرافیا با مشاغل آینده را بررسی کرده‌اند.
جمع‌بندی
کتاب «جغرافیای قدرتمند» اثری جامع برای پژوهشگران، معلمان و سیاست‌گذاران آموزشی است که می‌کوشد آموزش جغرافیا را از حفظیات خشک به درکی پویا و کاربردی از فضا، مکان، محیط و جامعه ارتقا دهد. این اثر بر مبنای پژوهش‌های بینالمللی نشان می‌دهد که آموزش جغرافیا می‌تواند ابزاری مؤثر در توسعه پایدار، تقویت شهروندی آگاه و حل مسائل جهانی باشد. ترجمه دقیق و بومی‌سازی آن برای جامعه علمی ایران می‌تواند به بازنگری در شیوه‌های تدریس جغرافیا در مدارس و دانشگاه‌ها یاری رساند.
