کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین

کتاب با هدف تبیین اهمیت ژئومورفولوژی در فرآیند برنامه‌ریزی و مدیریت سرزمین نگاشته شده است. نویسندگان بر این باورند که شناخت ساختار و پویایی‌های طبیعی زمین، پایه‌ای اساسی برای هر نوع توسعه پایدار شهری، روستایی و صنعتی است.

فصل اول: درآمدی بر ژئومورفولوژی و آمایش سرزمین

در این فصل مفاهیم پایه‌ای ژئومورفولوژی، لندفرم‌ها، نقشه‌برداری زمین، و ارتباط آن با برنامه‌ریزی فضایی توضیح داده می‌شود. نویسندگان تأکید می‌کنند که بدون شناخت ویژگی‌های ژئومورفیک، اجرای هر طرح توسعه‌ای می‌تواند منجر به تخریب محیط و ناپایداری سرزمینی شود.

فصل دوم: روش‌های ارزیابی توان محیطی

در این بخش، روش‌های مختلف ارزیابی توان محیطی شامل روش سیستم اراضی (LSA)، طرح جامع منابع طبیعی، و روش سیستمی (System Analysis) بررسی می‌شوند. نقاط قوت و ضعف هر روش و میزان کارایی آن‌ها در برنامه‌ریزی فضایی ایران تحلیل شده است.

فصل سوم: مدل‌سازی توسعه شهری بر پایه ژئومورفولوژی

فصل سوم به مدل‌سازی توسعه شهری با بهره‌گیری از مدل‌های LSP و McHarg می‌پردازد. در این فصل نمونه‌های عملی از شهر کرج و مناطق اطراف آن ارائه شده و نقش عوامل ژئومورفیک مانند شیب، گسل، خاک، رسوبات، اقلیم و پوشش گیاهی در مکان‌یابی توسعه شهری بررسی می‌شود.

فصل چهارم: تحلیل لندفرم‌ها و پهنه‌های مناسب توسعه

در این فصل، لندفرم‌های اصلی منطقه شامل افکنه مخروطی، دشت آبرفتی، تپه‌ها و سر‌دشت‌ها تحلیل و بر اساس معیارهای ژئومورفولوژیک، نقشه‌های توان محیطی تهیه شده است. نویسندگان در پایان، اولویت‌های توسعه پایدار برای کلان‌شهر کرج را پیشنهاد می‌کنند.

🔹 جمع‌بندی

کتاب نشان می‌دهد که ژئومورفولوژی نه‌تنها در شناخت ساختار طبیعی سرزمین، بلکه در هدایت تصمیم‌گیری‌های توسعه‌ای و کاهش خطرات محیطی نقشی اساسی دارد. اثر حاضر برای دانشجویان جغرافیا، محیط‌زیست، برنامه‌ریزی شهری و آمایش سرزمین منبعی علمی و کاربردی محسوب می‌شود.